mgr inż. Grzegorz Kopeć
Dyrektor ds. Innowacji Ampol-Merol Sp. z o.o.
Jesienne nawożenie rzepaku ma na celu zapewnienie roślinom prawidłowego pokroju, który pozwalałby im na bezpieczne przezimowanie i osiągnięcie najwyższego plonu. Rzepak ozimy jest rośliną o stosunkowo dużych wymaganiach glebowych. Najczęściej uprawiany jest po zbożach, które są ubogim przedplonem. Jego szczególne wymagania pokarmowe co do potasu wymuszają na nas wybór stanowisk bogatych w ten składnik i stosowanie odpowiednio wysokiego nawożenia mineralnego (tabela 1).
Tabela 1: Wymagania pokarmowe rzepaku
| Zakładany plon | |||
|
Makroelementy |
45 dt/ha | 55 dt/ha | |
| Całkowite pobranie do wytworzenia rośliny [kg/ha] | |||
| N | 240 | 280 | |
| S | 45 | 50 | |
| P2O2 | 100 | 110 | |
| K2O | 220 | 260 | |
| MgO | 35 | 45 | |
| CaO | 70 | 85 | |
Zgodnie z tabelą idealnym nawozem jest ten, w którym stosunek P:K wynosi 1:2-2,5. Powyższe warunki idealnie spełnia wieloskładnikowy nawóz MacroSpeed® PERFECT P:K 15:30 + 0,5 Zn + 10,5 SO3 + 7 CaO. Nawożenie przedsiewne rzepaku powinno odbywać się tuż przed uprawą roli – pod pług, co zagwarantuje ich głębsze umieszczenie w warstwie ornej, lepszą rozpuszczalność, dostępność i sprawniejsze przemieszczanie się składników, szczególnie fosforu.
Płytkie umieszczenie nawozów w glebie jest częstą przyczyną nieprawidłowego rozwoju systemu korzeniowego. Rośliny wytwarzają go tam, gdzie występuje wysoka koncentracja składników pokarmowych. Płytko rozwinięty system korzeniowy bez głębokiego korzenia palowego jest częstą przyczyną wiosenno-letniej redukcji pędów związanej z brakiem wody. Taka budowa systemu korzeniowego uniemożliwia pobieranie wody i składników pokarmowych z głębszych warstw gleby, co prowadzi do więdnięcia roślin, zatrzymania procesu fotosyntezy, ograniczenia kwitnienia, słabszego zawiązywania się łuszczyn itd. Należy pamiętać, że rzepak pobiera znaczne ilości składników pokarmowych z podglebia (nawet ze 150 cm), dzięki czemu odzyskujemy sporo straconych (wypłukanych) pierwiastków, np. potasu, wapnia, magnezu, siarki itp.
Wysoka koncentracja składników pokarmowych w wierzchniej warstwie gleby występuje szczególnie w gospodarstwach wielkoobszarowych, gdzie konieczność zasiania dużej ilości hektarów rzepaku w krótkim czasie wymusza stosowanie uproszczeń w uprawie.
Stosowane wszelkiego rodzaju grubery mieszają wierzchnią warstwę gleby z nawozami bez ich wprowadzenia na niższe jej poziomy.
Pamiętajmy, że większość składników pokarmowych pobieranych jest z roztworem glebowym. W lata suche przesuszona wierzchnia warstwa gleby ogranicza ich pobieranie przez rośliny, co wyhamowuje ich wzrost, odbarwia i redukuje starsze liście, a to prowadzi do utraty znacznej powierzchni fotosyntezy.
Ekspert przypomina:
Tylko dobrze wymieszana, przewrócona i napowietrzona gleba tworzy właściwe warunki do rozwoju systemu korzeniowego. Takie natlenienie to dla korzeni zdecydowanie większa dostępność i przyswajalność fosforu.
Fosfor to bezcenny składnik, który decyduje o potencjale energetycznym roślin. Bezpośrednio wpływa on na intensywność tworzenia się systemu korzeniowego. Szybki i łatwy rozrost korzeni aktywnie drenuje warstwy gleby, docierając do nowych złoży dostępnego fosforu.
Na stanowiska średnio zasobne w fosfor polecam nawóz o wyższej koncentracji tego składnika, gdzie stosunek P:K równa się jak 1:1,5. Produktem spełniającym powyższe kryteria jest nawóz MacroSpeed® OPTIMA PK (Ca,S) 18-30 (6-6,5) + Zn 0,3%, Mn 0,2%.
Potas ma pozytywny wpływ na stopień przezimowania roślin. Składnik ten istotnie wpływa na ich jesienne zahartowanie. Rośliny niedokarmione w potas i azot wytwarzają słabą rozetę z małą liczbą liści, co bezpośrednio wpływa na ich niskie, późniejsze plonowanie.
Tabela 2: Wpływ obsady roślin i stopnia rozwoju przedzimowego rzepaku na wysokość plonowania
|
Liście/rośliny |
> 12 liści |
10-12 liści |
9-10 liści |
6-8 liści |
< 6 liści |
|
Średnica szyjki korzeniowej |
15 mm |
512 mm |
510 mm |
58 mm |
556 mm |
|
> 60 roślin/m2 |
91 |
92 |
100 |
100 |
100 |
|
> 40 roślin/m2 |
100 |
100 |
100 |
98 |
96 |
|
> 30 roślin/m2 |
100 |
94 |
92 |
88 |
82 |
|
> 20 roślin/m2 |
85 |
89 |
79 |
60 |
48 |
|
Rel. 100 = |
48 dt/ha |
48 dt/ha |
45 dt/ha |
39 dt/ha |
33 dt/ha |
|
Spadek plonu |
0% |
0% |
-6% |
-20% |
-30% |
Źródło: Saatzeitversuche 1991 bis 1996, Flensburg – Maasbüll
Najlepsze wyniki uzyskujemy z plantacji, na których rośliny wytworzyły powyżej 8 mocnych liści. Taki pokrój rzepak uzyska, jeśli będzie miał odpowiednio zbilansowane,jesienne nawożenie NPK + S.
W celu wytworzenia tak stosunkowo dużej biomasy rzepak wymaga jesiennego nawożenia azotowego w liczbie 30-40 kg/ha. W przypadku zaorania słomy zbóż na stanowiskach pod rzepaki należy dostarczyć dodatkowo około 30 kg azotu w celu jej lepszego rozkładu. Pod rzepak ozimy należy wysiać łącznie od 60 do 70 kg azotu na 1 ha w terminie tuż przed siewem lub częściowo po wschodach.
Powyższe nawożenie azotowe gwarantuje prawidłowy, jesienny rozwój roślin, które w konsekwencji nie redukują liści, utrzymują je w zieloności do końca wegetacji jesiennej, gwarantując ich wysoką sprawność fizjologiczną. Zbyt późne nawożenie azotowe po 30 września może przyczynić się do przedłużenia wegetacji jesiennej, co w znaczny sposób osłabi proces hartowania się roślin i przyczyni się do wymarznięcia plantacji. W ostatnich latach, szczególnie na szybko rozwijających się plantacjach, przy przedłużającej się jesieni, widoczne były liczne fioletowo-żółte odbarwienia starszych liści (8.-9.), co było wynikiem braku wody i niedoboru azotu.
Mocne rośliny z silną rozetą można uzyskać dzięki jesiennemu nawożeniu siarką. Do zbudowania idealnego pokroju rzepak pobiera w tym okresie około 12-15 kg tego pierwiastka. Możemy dostarczyć go wraz z nawozem wieloskładnikowym – MacroSpeed® PERFECT 15:30, azotowym – Saletrosan® 26 lub MacroSpeed® GREEN.
Prawidłowe jesienne nawożenie mineralne rzepaku ozimego zdecydowanie w pełni kształtuje wysokość plonowania roślin. Nadaje im właściwy pokrój, który umożliwia dalsze bezpieczne przezimowanie i szybki wiosenny start.
